In april ging Paleis Het Loo na een grondige restauratie en verbouwing weer open voor het publiek. Ik was vooral nieuwgierig naar de nieuwe indeling van de ruimten. Voor de bezoeker was er geen handig museumgidsje, maar kon je je informatie halen uit audioverhalen. Uiteraard nam ik de trappen naar boven om vanaf het dakterras de tuinen en de omgeving te bekijken. Zeer verrassend waren enkele locaties buiten, waar je kon luisteren naar verhalen die door een medewerker van het paleis werden verteld.
Bij het stallencomplex uit 1909-1910 kreeg ik bijvoorbeeld te horen dat er bij de bouw op de einden van de balken in de kap van de aanspanplaats uit hout gesneden koppen waren geplaatst. Het bleek te gaan om een reeks van ongeveer vijftig koppen met beeltenissen van toenmalige personeelsleden. Eén kop laat geen personeelslid zien, maar de hond van prins Hendrik. Nu had ik talloze malen op die plek gelopen, maar nooit hoog naar boven gekeken.Het verhaal over de hondenkop in het stallencomplex is gelukkig ook terug te lezen in het koffietafelboek Paleis Het Loo. Een koninklijk huis. De uitgave is een aanvulling op Paleis Het Loo. Een koninklijk museum, dat in 2012 verscheen. In dat boek stonden circa veertig ingerichte vertrekken centraal. Deze nieuwe uitgave vertelt in acht grote hoofdstukken chronologisch de geschiedenis van het paleis. Meer dan twintig auteurs werkten mee aan het boek. Zij gaan heel gedetailleerd en tegelijkertijd breed in op de hun toebedachte stof. Het hoofdstuk over koningin Wilhelmina bijvoorbeeld bevat bijdragen over de gedenknaald en de inrichting van de koninklijke vertrekken tijdens haar bewind, maar ook over zoiets als
haar boekencollectie. Elk hoofdstuk, elk tijdvak, wordt afgesloten met berichten van ooggetuigen. Het gaat dan om citaten uit de talloze reisverslagen waarin Het Loo de afgelopen eeuwen een plek heeft gekregen. De Groninger Abel Eppo van Bolhuis bijvoorbeeld tekende in zijn journaal over zijn bezoek aan het paleis op 23 en 24 juli 1693 het volgende op: ‘Doen sijn wij uit het hoff nae het huis gegaen, & sijn vooreerst in des Konings Eetsael gekomen, daer een grote massive kandelaer hingh.’ Deze verzamelde citaten zijn heerlijk om te lezen.
Een andere verrijking biedt het historisch overzicht van de vertrekbenamingen en de vertreknummers in het paleis. Een mooi voorbeeld daarvan is de werkkamer van prins Bernhard, die in de jaren tachtig een andere plek kreeg, maar nu weer is terugverhuisd. In het boek zijn al deze interne verhuizingen goed te volgen. Als onderzoeker liep ik in het verleden regelmatig tegen onduidelijkheden aan over vertrekbenamingen. Nu zijn al die vertrekken in een bijlage exact beschreven.
Dit boek werd node gemist. Eindelijk is het er nu. Paleis Het Loo. Een Koninklijk huis is meer dan het nieuwe standaardwerk over het paleis: het is een heuse schatkamer, rijk aan informatie en beeldmateriaal. Wat is het fijn om daarin een duik te mogen nemen.
Erik Mijnheer
Anne-Dirk Renting, ed., Paleis Het Loo. Een koninklijk huis. Zwolle: Waanders, 2022, 688 p., ill.
